Nakhchyvan

Een voorbeeld van de combinatie van 11- en 13-puntige sterren vind je op een wandpaneel van het Mu'Mine mausoleum in Nakhchyvan (Azerbeidzjan 1186-87). Net zoals bij 10- en 11-puntige veelhoeken liggen de stralen niet mooi in elkaars verlengde. Je zou het niet eens in je hoofd krijgen om ze te combineren, maar eigenlijk passen regelmatige 11- en 13-hoeken verrassend goed aan elkaar al liggen sommige stralen niet in elkaars verlengde. Dat geeft geen problemen bij het creëren van sterren. Alleen zullen de vijfhoeken rond de veelhoeken niet gelijk zijn. Dat lijkt storend bij het nauwkeurig analyseren of opbouwen van de patronen, maar valt niet eens op bij het bekijken van het afgewerkte patroon. Volg stapsgewijze de opbouw van het patroon, zoals het beschreven wordt door Jay Bonner in zijn boek Islamic Geometric Patterns (zie referenties achteraan in dit boek).
Het verbreden van het lijnpatroon tot een patroon van overlappende linten en het tonen van de onderliggende 11- een 13-hoeken in blauwe geglazuurde keramische strips richt de aandacht volop op een regelmatig patroon van sterren, zodat het knutselwerk met onregelmatige vijfhoeken de indruk van evenwicht en harmonie niet verstoort.
Image
Het mausoleum in Nakhchyvan werd 10 jaar eerder gebouwd dan de Gonbad-e Kabud in Maragah en een 100-tal jaar na de torens van Kharraqan. Zetten we ze op een rijtje dan krijgen we:
  • westelijke toren van Kharraqan (1068)
  • oostelijke toren van Kharraqan (1093)
  • Gonbad-e Sork (1148)
  • Mu'Mine mausoleum van Nakhchyvan (1186-87)
  • Gonbad-e Kabud (1197)
Carol Bier bekijkt de samenhang en het belang van deze groep torens in de ontwikkeling en uitbreiding van van de mogelijkheden van de Islamitische geometrische patronen in de artikels The Decagonal Tomb Tower of Maragha and its Architectural Context en Geometry Made Manifest: Reorienting the Historiography of Ornament on the Iranian Plateau and beyond. Net zoals de Gonbad-e Kabud is het mausoleum in Nakhchyvan tienhoekig, worden er blauwe geglazuurde strips gebruikt, en ongewone stervormen gecombineerd. Net zoals de andere mausolea vertoont het mausoleum van Nakhchyvan een verbluffende veelheid van patronen en worden er koranteksten aangebracht boven en rond de patronen. Het mag duidelijk zijn dat de Gonbad-e Kabud in Maragah geen toevalstreffer was, verdwaald in niemandsland. Maragah. Dat ene gebouw waar iedereen over spreekt, past duidelijk in een bredere fascinerende zoektocht binnen een wereld van patronen, lijnen en symmetrieën die veel verder gaat dan het aan elkaar puzzelen van 5 girih-tegels.
mausoleum van Mu'Mine in Nakhchyvan
mausoleum van Mu'Mine in Nakhchyvan