Google ClassroomGoogle Classroom
GeoGebraGeoGebra Classroom

DÜZLEMDE VEKTÖRLER

VEKTÖRLER

Başlangıç ve bitiş noktası olan doğru parçasına vektör denir. Vektörler, geometrik olarak, bitiş noktasının ucuna bir ok koyularak belirtilirler. Vektörde başlangıç noktasından bitiş noktasına doğru olan yörüngeye vektörün yönü denir. Bir vektörün bulunduğu doğru parçasına vektörün doğrultusu denir.  şeklinde isimlendirilir. Vektörün uzunluğu,  ile gösterilir. Yönü ve uzunluğu aynı olan vektörlereş vektörler denir.Doğrultusu ve uzunluğu aynı, yönleri farklı vektörlerters vektörler denir. Başlangıç ve bitiş noktası aynı olan vektörsıfır vektörü denir. (Sıfır vektörü, sıfır sayısı değildir!) Sıfır vektörünün, başlangıç ve bitiş noktası aynı olduğundan, uzunluğu sıfırdır. Sıfır vektörü şeklinde gösterilir. VEKTÖRLERDE TOPLAMA PARALELKENAR YÖNTEMİ İki vektörün başlangıç noktaları aynı yere getirilir. Bu iki vektörü iki kenarı gibi gören paralelkenar çizilir. İki vektörün başlangıç noktasından paralelkenarın köşegeni olacak biçimde çizilenvektör, bu iki vektörün toplamıdır. Paralelkenar yöntemi aynı doğrultudaki vektörlere uygulanamaz. UÇ UCA EKLEME YÖNTEMİ Verilen iki vektörden birinci vektörün sonu ile ikinci vektörün başı aynı yere getirilir. Birincivektörün başından ikinci vektörün sonuna çizilen vektör iki vektörün toplamıdır. Vektörlerde toplama işlemi yapmaya yarayan bu iki yöntemi dinamik ve etkileşimli olarak incelemek için bu animasyona bakınız. İkiden fazla vektör söz konusu olduğunda bu yönteme çokgen yöntemi de denir. İKİ VEKTÖRÜN FARKI u ve v gibi verilen iki vektörün u - v farkını bulmak için, v vektörünün ters vektörü ile u vektörü toplanır. Bir vektörün tersi, o vektörün -1 sayısıyla çarpımıdır. Dolayısıyla, eşitliği geçerlidir. VEKTÖRÜN KATI Bir vektörün, r gibi bir reel sayıyla çarpımı, o vektörün r katıdır. VEKTÖRÜN SAYIYLA ÇARPIMI Bir vektörün r gibi bir reel sayıyla çarpımı sonunda vektörün, doğrultusu değişmezken uzunluğu r katına çıkar. Vektörün yönü ise eğer; r pozitifse değişmez, r negatifse değişir. Bir vektörün sıfır ile çarpımı sıfır vektörünü verir. KOORDİNAT DÜZLEMİNDE VEKTÖRLER Başlangıç noktası orjin, bitiş noktası (a,b) olan vektör, (a,b) veya <a,b> olarak gösterilir. Aşağıda böyle bir vektör gösterilmiştir. Bu vektörün uzunluğu Pisagor bağıntısından, olarak bulunur. a ve b sayılarına bileşen adı verilir. Her vektörün başlangıç noktası orjinde olmak zorunda değildir. Başlangıç noktası orjin dışında olan u gibi bir vektörün, başlangıç noktası orjinde olan bir eş vektörü çizilebilir. Bu eş vektöre, uvektörünün, konum vektörü veya yer vektörü adı verilir. -) Başlangıç ve bitiş noktaları aynı olan vektörler birbirlerine eşittir. (Eşit vektör ile eş vektörkavramları birbirlerinden farklı kavramlardır!) -) Uzunluğu 1 olan vektöre birim vektör denir. -) e1 = (1,0) ve e2 = (0,1) vektörlerine; taban birim vektörlerstandart birim vektörler veya baz birim vektörler adı verilir. -) Başlangıç noktası (x0,y0), bitiş noktası (x1,y1) olan vektörün uzunluğu, iki noktanın birbirine uzaklığı formülünden, olarak bulunur. -) Başlangıç noktası (x0,y0), bitiş noktası (x1,y1) olan vektörün konum vektörü, (x1-x0,y1-y0) vektörüdür. -) (x0,y0) ve (x1,y1) gibi verilen iki vektörün toplamı, (x0+x1 , y0+y1)'dir. -) r reel sayısı ile (x,y) vektörünün çarpımı, r.(x,y) = (r.x,r.y)'dir. -) u, v, w vektörleri ve x, y reel sayıları için, ise, w vektörüne, u ve v vektörlerinin, lineer kombinasyonu veya lineer birleşimi denir. -) Her vektörtaban birim vektörlerinin lineer kombinasyonu biçiminde yazılabilir. (a,b)vektörü, şeklinde yazılabilir. -) u ve v, iki vektör olsunlar. eşitliğini sağlayan, en az biri sıfırdan farklı a ve b reel sayıları varsa, u ve v vektörlerine lineer bağımlı veya doğrusal bağımlı vektörler denir. Aksi halde u ve v vektörlerine lineer bağımsız veyadoğrusal bağımsız vektörler denir. Bu tanım ikiden fazla vektör için de geçerlidir. -) Sıfır vektörü her vektörle lineer bağımlıdır. -) Herhangi üç vektör birbirleriye lineer bağımlıdır. -) u ve v vektörlerlineer bağımsız olsunlar. Bu durumda her vektör u ve v'nin bir lineer kombinasyonu biçiminde yazılabilir. Bu sebeple u ve v vektörlerine, bütün vektörler kümesinin tabanı veya bazı denir. SKALER ÇARPIM u = (x0,y0) ve v = (x1,y1vektörlerinin skaler çarpımı, iç çarpımı veya noktasal çarpımı bir reel sayıdır ve aşağıdaki şekilde tanımlanmıştır: Skaler çarpım; iki vektörün, uzunlukları ve aralarındaki açının kosinüsünün çarpımıdır. Yani u ve v vektörleri arasındaki açı α olmak üzere, eşitliği gerçeklenir. Buradan aşağıdaki sonuçlara ulaşılabilir: -) Dik vektörlerin skaler çarpımları sıfırdır. -) İki vektör arasındaki açı, dar açı ise vektörlerin skaler çarpımı pozitiftir. -) İki vektör arasındaki açı, geniş açı ise vektörlerin skaler çarpımı negatiftir. -) Paralel ve aynı yönlü iki vektörün skaler çarpımıvektörlerin uzunluğunun çarpımıdır. -) Paralel ve zıt yönlü iki vektörün skaler çarpımıvektörlerin uzunluğunun çarpımının negatifidir. DİK İZDÜŞÜMvektörünün, aralarındaki açı α olan v vektörü üzerine dik izdüşümü w vektörü olsun. Bu durumda dik izdüşüm vektörü, formülü ile bulunur. Dik izdüşüm vektörünün uzunluğu, ile tespit edilir. Buradan, eğer α açısı; dar açı ise, geniş açı ise, bulunur.